THIÊN TAI LÀM NGƯỜI NHẬT GẦN NHAU HƠN - Vườn Ô-liu 22 - Dịch giả: Viễn Đông (Chuyển ngữ từ Japan Times)

THIÊN TAI LÀM NGƯỜI NHẬT GẦN NHAU HƠN

Dịch giả: Viễn Đông(Chuyển ngữ từ Japan Times)

Sự cố động đất và sóng thần tại Nhật ngày 11/3/2011 vừa qua làm rung động không chỉ nức Nhật mà còn rung động các nước trên thế giới. Đọc bài viết của tác giả KAORI SHOJI, thiết nghĩ chúng ta cũng cảm nghiệm được bài học riêng cho mình – cả về tâm linh lẫn thực tế.
Nhiều thế kỷ qua, Nhật đã hoạt động về luận lý vô âm (unvoiced logic) mà sự chắc chắn duy nhất có trong thế giới là tai họa – đặc biệt là thiên tai (天災 – tensai). Bốn thế kỷ trước, các công dân Tokyo cổ (江戸 – Edo) nói với nhau rằng họ có 4 điều lớn để họ sợ: Động đất (地震 – jishin), Sấm chớp (雷 – kaminari), Hỏa hoạn (火事 – kaji) và Người Cha (親父 – oyaji). Bốn điều này là “thủ phạm” lớn bắt chịu đựng nhưng đồng thời vẫn có một số ít người có thể ngăn chặn. Điều quan trọng thứ nhất đã xảy ra: Động đất.
Trước tiên, người ta được chuẩn bị. Ngay khi trẻ em Tokyo biết đi, chúng được cung cấp mũ bảo hiểm (防災頭巾 – bōsai zukin) để tránh lửa và mảnh vỡ rơi xuống bất ngờ, và đeo một ba lô nhỏ chứa lương thực khẩn cấp, một chai nước, một chiếc khăn và các đồ dùng cá nhân cần thiết khác. Khi chúng trưởng thành, chúng biết rằng một chủ nhân tốt luôn luôn cấp loại mũ này cho các nhân viên. Khi động đất tàn phá Nhật ngày thứ Sáu 11/3/2011, nhiều người bắt đầu đi bộ về nhà và đội mũ bảo hiểm.
Nói về việc đi bộ, nhiều công ty ở Tokyo cho rằng sẽ có lúc xe lửa và xe điện ngầm ngưng hoạt động và các nhân viên phải đi bộ. Có từ ngữ dành cho những người như vậy: Những người gặp khó khăn trở về nhà (帰宅困難者– kitaku konansha), và các nhân viên tham gia các máy khoan mô phỏng (được công ty tài trợ nhưng thường là chính quyền thành phố) nơi mọi người tụ họp tại cuộc họp được sắp xếp trước vào cuối tuần, và trở về với chiếc ba lô đựng những đồ cần thiết. Khoảng cách chênh lệch từ 15 đến 21 km – điều này khiến người ta ra khỏi thành phố và đến các ngoại ô Chiba hoặc Saitama, nơi họ sinh sống. Ngày động đất và sóng thần tại Nhật vừa qua, các đường phố đầy kitaku konansha, nhưng điều đó ở Tokyo vẫn có nhiều quán rượu (一杯呑みや – ippai nomiya) và nhiều trạm xe lửa gần đó vẫn hoạt động đến khuya để giúp đỡ những người không thể đi bộ.
Người ta nói rằng phụ nữ Nhật cho thấy một số đồ tốt trong tai họa #8212. Ngày xưa, phụ nữ xắn tay áo kimono lên để có thể tìm được ít gạo để nấu ăn (炊き出し – takidashi) cho những người bị thương và đói. Tại thành phố Ishinomaki, thuộc Miyagi, 70%% số dân hiện nay ở khu tạm cư (避難所 – hinanjo), một số ít người vợ và con cái, vẫn có nhà không bị tàn phá, đi lùng sục các thùng gạo để làm bánh gạo (おにぎり– onigiri, loại bánh kẹp takidashi truyền thống) để phân phối cho những người cần. Mặt khác, người ta hóa thành những người hùng cứu vớt (救助 – kyūjo), và những câu chuyện về lòng can đảm, những người này hoàn toàn vì người khác, họ đang làm khâm phục nhân dân khắp nước Nhật.
Tại vùng Kanto, việc tiết kiệm điện (計画停電 – keikaku teiden) buộc người ta phải nghỉ sớm, hoặc như ở Ibaraki, người ta phải chờ ở nhà cho đến khi có thông báo mới (自宅待機 – jitaku taiki). Điều này không hoàn toàn xấu: Những người chồng và những người cha ở nhà, có thể là lần đầu tiên trong đời họ, để chia sẻ sự hoang mang của gia đình. Những người vợ và những người mẹ ở nhà với con cái, và vì thiếu nguồn lương thực (食材不足 – shokuzai busoku) trong thành phố mà phải cắt bữa trưa ở trường (給食カット– kyūshoku katto), nhiều học sinh cũng về nhà sớm và bám chặt lấy cha mẹ. Để tiết kiệm điện, một số ít người chơi trò chơi bằng điện thoại di động (モバゲー – mobagē), nhiều người bàn tán với nhau, và có thêm những người bạn mới ở chỗ làm. Thiên tai và thảm họa theo sau đã tạo hệ quả phải giảm thời gian, các gia đình ngạc nhiên kể lại rằng họ đang ngồi ăn với nhau sau bao năm không gặp nhau thì tai họa ập đến bất ngờ.
Việc tắt đèn điện và dư chấn (余震 – yoshin) có thể còn kéo dài tới tháng Tư, đặc biệt là “dư chấn tinh thần”. Số người chết và mất tích (行方不明者 – yukuefumeisha) được xác định gần 10.000 người. Cảnh sát (警察 – keisatsu), lực lượng phòng thủ (自衛隊 – jieitai) và chính quyền địa phương (自治体 – jichitai) đang nỗ lực tìm kiếm (捜索 – sōsaku) những người còn sống sót.
Từ ngữ thường được nhắc đến trong những ngày này là An Toàn (無事 – buji), gồm chữ kanji (viết theo lối Hán) là chữ mu (無 – không có gì) và koto (事 – điều bất ngờ). Không có gì bất ngờ: Đó là tình trạng chúng ta phải trả giá.

Góc Phố